Aanleiding van het onderzoek
Uit onze eerste bescheiden verkenning in 2019 onder 700 jongeren op het voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs in Gelderland-midden bleek dat eenvijfde van de jongeren ondermijnende criminaliteit in de eigen leefomgeving herkent en persoonlijk iemand in de criminele wereld kent. 6% gaf aan wel eens benaderd te zijn door ‘ronselaars’ voor strafbare klussen en 5% maakte zich zorgen over zichzelf of een ander die in het criminele circuit zit. Melissa Rekers heeft in opdracht van het #Alertprogramma in 2020 onder begeleiding van Remco Spithoven, lector Maatschappelijke Veiligheid en Ynze van Houten, onderzoeker en docent aan Hogeschool Saxion, een meer verdiepend onderzoek verricht onder 1.136 jongeren in de provincie Gelderland.
In 2020-2021 heeft het #Alertprogramma dit onderzoek voortgezet onder bijna 4.500 jongeren op het voortgezet onderwijs en middelbaar- en hoger beroepsonderwijs in Oost-Nederland. Hieronder de resultaten van het onderzoek.
Onderzoeksresultaten
1. Crimineel netwerk is dichtbij: Een op de vier leerlingen zegt persoonlijk iemand te kennen uit de criminele wereld. Bij studenten is dit een op de drie (32,2%). Het percentage jongeren die een crimineel persoonlijk kent is ten opzichte van de eerdere onderzoeken in 2019 en 2020 toegenomen. Van deze leerlingen heeft 80% en bij studenten 75% deze persoon het afgelopen jaar nog gezien.
Bijna een op de acht jongeren (11.9%) gaf aan te zijn benaderd om een strafbare klus te doen: een toename ten opzichte van 2020. Tien procent van hen geeft aan de klus ook gedaan te hebben – en bijna 15% wil op deze vraag geen antwoord geven.
2. Ronselaar is bekende en leeftijdsgenoot: Bijna 60% van de jongeren geeft aan de ronselaar te kennen. Deze is afkomstig uit het schoolnetwerk (26.5%) of vriendennetwerk (46%). Volgens tweederde van de jongeren is de ronselaar tussen de 12-18 jaar oud.
3. De benaderde leerlingen: 16-jarige mannelijke Havisten en VMBO’ers werden zowel in 2020 als in 2021 het meest benaderd, waarbij een toename onder VMBO’ers zichtbaar werd in de loop van de tijd. Verder lijkt het percentage benaderde jongeren uit een kleine woonplaats lager te liggen dan wanneer deze jongere in de grote stad woont. De analyse onder de studenten is achterwege gebleven, omdat het aantal respondenten veel lager lag dan de leerlingen.
4. Persoonlijke benadering: In 44,9% werden de jongeren gewoon aangesproken door de ronselaar op straat (22,6%) , school (25,2%) en in mindere mate tijdens het uitgaan (17%) of thuis (12.2%). Een kwart van de jongeren werd benaderd via social media (Snapchat (40%), Instagram (35,3%) of WhatsApp (11,6%).
5. De strafbare klus: De jongeren worden in 23.7% gevraagd voor drugsgerelateerde activiteiten, waarbij leerlingen meer dan studenten. In 17.3% gaat het om seksgerelateerde activiteiten en in 13.4% betreft het witwassen (geldezel), waarbij meer studenten dan leerlingen.
6. Klus geklaard: 75% van de jongeren geeft aan niet op het aanbod in te zijn gegaan. 14,6&% wil geen antwoord geven op deze vraag en 10% van de benaderde jongeren heeft de klus geklaard.
7. Bezorgde jongeren: 11,4% van de jongeren zijn bezorgd om zichzelf of een ander die in de criminele wereld zit, vanwege de impact van criminaliteit op de persoon, middelen gebruik of dat deze jongere op het punt staat die stap in de criminaliteit te zetten. Vergeleken met 2019 is dit een navenant hoger percentage.
8. Nodig om nee te kunnen zeggen: De helft van de jongeren vindt dat zij zelf vooral weerbaar moeten worden en zullen daarvoor moeten beschikken over zelfvertrouwen, moed en gezond verstand. Een kwart van de jongeren vindt voorlichting over dit thema belangrijk. In veel mindere mate (tussen de 15-16%) geven jongeren aan dat een veilige omgeving, een goede opvoeding en het hebben van ‘goede’ vrienden factoren zijn die van invloed zijn.
Je kunt meedoen met dit onderzoek!
Dit onderzoek wordt voortgezet. Ook kunnen andere regio’s (lees gemeenten of scholen) in Nederland kosteloos gebruik maken van de vragenlijsten. De QR-codes naar de vragenlijsten staan vermeld op de website: https://www.leerlingalert.nl/onderzoek/. In overleg kunnen de resultaten door het #Alertprogramma tussentijds verstrekt worden. Als meerdere regio’s meedoen aan dit onderzoek is op termijn ook vergelijking mogelijk tussen de regio’s.
